Bốn tỉnh miền Bắc ‘chìm’ trong lũ lịch sử

**Miền núi phía Bắc oằn mình trong lũ lịch sử sau bão Matmo: 8 người chết, hàng chục nghìn ngôi nhà ngập sâu**

Sau cơn thịnh nộ của bão Matmo, bốn tỉnh trọng điểm miền núi phía Bắc gồm Thái Nguyên, Cao Bằng, Bắc Ninh và Lạng Sơn đang phải gồng mình chống chọi với một trong những trận lũ lịch sử, dù trời đã hửng nắng. Thiên tai đã cướp đi sinh mạng của 8 người, khiến 5 người mất tích và 7 người bị thương. Gần 17.000 ngôi nhà chìm trong biển nước, hàng ngàn hộ dân bị cô lập và hàng trăm nghìn khách hàng mất điện, gián đoạn liên lạc. Lũ trên các sông vẫn tiếp tục dâng cao hoặc duy trì ở mức báo động, là hệ quả của những trận mưa lớn hai ngày trước đó.

**Thái Nguyên: Lũ sông Cầu vượt đỉnh lịch sử năm 2024, 33 xã phường chìm sâu**

Tại Thái Nguyên, lũ sông Cầu tại trạm Gia Bảy đã lập đỉnh mới vào 3h sáng qua, đạt 29,9 m – vượt mức lũ lịch sử năm 2024 tới 1,09 m. Con số đáng báo động này đã nhấn chìm 33/92 xã phường trên địa bàn tỉnh trong nước lũ sâu 1-2 m. Nhiều khu dân cư, điển hình như phường Phan Đình Phùng và Gia Sàng, nước tràn gần hết tầng một, buộc người dân phải sinh hoạt trên tầng hai.

Tình trạng mất điện diện rộng đã cắt đứt liên lạc của nhiều khu dân cư với bên ngoài, khi sóng điện thoại yếu và pin thiết bị cạn kiệt. Đêm tối, nước tiếp tục dâng cao khiến nhiều gia đình thức trắng canh lũ. Anh Lê Duy Khắc, 38 tuổi, sống tại trung tâm tỉnh, chia sẻ rằng nước sông Cầu tràn vào đêm mùng 7 rạng sáng 8/10 đã dâng cao hơn một mét so với buổi trưa cùng ngày. “Sau bão Yagi năm 2024, nhà họ hàng ở khu vực cao không ngập, còn năm nay nước đã tràn qua nhà hơn một mét”, anh Khắc chua xót kể.

Đến 19h hôm qua, lũ sông Cầu tại Gia Bảy giảm còn 28,89 m, nhưng nhiều khu vực như phường Quyết Thắng vẫn ngập sâu. Cơ quan khí tượng cảnh báo Thái Nguyên có thể tiếp tục ngập diện rộng 2-3 ngày tới. Đặc biệt, nguy cơ sạt lở đất đá “diễn biến hết sức phức tạp do đất đá đã bão hòa nước”, đe dọa nghiêm trọng tính mạng người dân, công trình hạ tầng và hoa màu.

**Bắc Ninh: Đỉnh lũ vượt mốc lịch sử, vỡ đê đe dọa hàng ngàn hộ dân**

Là tỉnh nằm ở hạ lưu sông Cầu, Bắc Ninh cũng đang đứng trước thử thách cực lớn khi nước lũ dâng nhanh, dự kiến đạt đỉnh vào sáng 9/10. Trong 12 giờ tới, lũ sông Cầu tại Đáp Cầu có thể đạt đỉnh trên báo động ba 1,1 m. Tương tự, lũ sông Thương tại Cầu Sơn vượt báo động ba 2,45 m và tại trạm Phủ Lạng Thương sẽ cao hơn mức lũ lịch sử năm 1986 khoảng 0,23 m.

**Yên Thế: Trận lụt “nặng nhất kể từ 1971″**

Xã miền núi Yên Thế trải qua trận lụt hiếm gặp trong nhiều năm. Anh Thân Văn Kiên, tiểu thương ở trung tâm xã, kể lại: “Mưa dồn dập sáng 7/10 khiến nước dâng nhanh, tràn vào trụ sở một số cơ quan, trường mầm non sâu hơn một mét. Nhiều người rời công sở không tìm được đường về nhà”. Cửa hàng của anh Kiên nằm trên con dốc, nước lụt mấp mé cầu thang.

Đến chiều 8/10, nước lũ đã rút khỏi trung tâm xã Yên Thế, nhưng những nơi thấp hơn như Đồng Tiến, Đồng Tâm vẫn ngập gần tới nóc nhà. Dù trời nắng, lũ rút chậm, đường liên xã bị nước cuốn đứt đôi, gây chia cắt giao thông và cản trở các đoàn cứu trợ tiếp cận khu dân cư cô lập. Anh Kiên trầm tư: “Các cụ kể từng trải qua lụt lịch sử năm 1971 cũng không ngập nặng như năm nay”.

**Áp lực lên hệ thống đê điều và nỗ lực ứng phó**

Lũ lên nhanh gây áp lực lớn cho hệ thống đê điều dọc sông Cầu và sông Thương. Báo cáo của Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh ghi nhận tuyến đê hữu Thương tại xã Phúc Hoà bị nước lũ tràn qua ba vị trí với chiều dài 850 m, đã được chính quyền xử lý chống tràn bằng đất và bao tải. Tuyến đê hữu Cầu cũng có một số vị trí rò rỉ mái đê, thẩm lậu đang được theo dõi sát sao. Nghiêm trọng hơn, tuyến đê bao thôn Ngoài, thôn Đụn xã Tiên Lục bị tràn và vỡ hai đoạn khoảng 70 m, buộc chính quyền phải khẩn cấp di dời 580 hộ dân.

Trước tình hình này, Sở Nông nghiệp và Môi trường Bắc Ninh đề nghị các xã, phường trên tuyến sông Cầu, sông Thương phối hợp lực lượng quản lý đê rà soát điểm đê thấp, trũng cục bộ, chủ động đắp cao ngăn lũ tràn. Đồng thời, địa phương phải tổ chức tuần tra, canh gác bảo vệ đê, kịp thời xử lý đùn sủi, sạt lở; chủ động hiệp đồng với quân đội, công an để đảm bảo an toàn tuyệt đối các tuyến đê từ cấp III đến cấp I.

Tính đến 20h hôm qua, Bắc Ninh ghi nhận 3 người chết vì mưa lũ. Gần 10.200 hộ dân phải di dời đến nơi an toàn. 50 m đê bị vỡ, 162 m đê sạt lở và 1.680 m đê phải đắp bờ chống tràn.

**Lạng Sơn: Đập thủy điện vỡ, hàng nghìn nhà chìm trong lũ “lớn nhất từ trước đến nay”**

Lạng Sơn hứng chịu lượng mưa lớn 180-280 mm trong hai ngày qua, đẩy lũ sông Bắc Khê lên mức “lớn nhất từ trước đến nay”. Hậu quả là đập thủy điện Bắc Khê 1 (xã Tân Tiến), có dung tích 4,7 triệu m3 và công suất 2,4 MW, đã bị vỡ. May mắn thay, địa phương đã kịp thời sơ tán, di dời hơn 800 hộ dân tới vùng an toàn trước khi sự cố xảy ra.

Cách thủy điện Bắc Khê 1 hơn 10 km, xã Thất Khê ngập sâu 2-3 m do nước từ đập tràn về kết hợp mưa lớn liên tục, lũ dâng nhanh. Nhiều khu dân cư bị chia cắt, đời sống người dân đảo lộn. Ngoài Thất Khê, tình trạng ngập lụt nghiêm trọng còn diễn ra tại các xã Yên Bình, Vân Nham, Hữu Lũng, Tuấn Sơn, Cai Kinh, Tràng Định, Quốc Việt.

Lúc 19h hôm qua, lũ sông Trung tại trạm Hữu Lũng đạt 24,15 m, vẫn cao hơn mức lịch sử năm 1986 tới 1,61 m. Gần 2.200 nhà bị ngập, 2.600 nhà bị cô lập; 38.200 khách hàng mất điện, mạng viễn thông gián đoạn. Bốn chuyến trực thăng của Trung đoàn 916, Quân chủng Phòng không Không quân đã cất cánh từ Hà Nội, chuyển gần 9 tấn hàng thiết yếu tới các xã Yên Bình, Vân Nham, Hữu Lũng và Tuấn Sơn, nơi hàng nghìn hộ dân đang bị nước lũ bao vây.

**Cao Bằng: Hai lần chạy lũ trong một tuần, “khủng khiếp hơn 1986″**

Người dân Cao Bằng đã phải trải qua nỗi kinh hoàng của lũ lụt hai lần chỉ trong một tuần. Lượng mưa phổ biến 100-200 mm trong 24 giờ đã khiến lũ trên sông Bằng, sông Hiến dâng cao, tràn vào nhà dân các phường Thục Phán, Tân Giang. Các tuyến phố trọng điểm như Kim Đồng, phố đi bộ ven sông Bằng, Chợ Xanh đều ngập sâu hơn một mét.

Anh Triệu Kim Cương, nhà ở phố Nước Giáp, phường Hợp Giang cũ, bàng hoàng kể lại: “Một tuần qua, gia đình tôi đã hai lần chạy lụt vào đêm 30/9 và sáng 7/10 – trận lũ này khủng khiếp hơn cả trận lụt năm 1986”. Nước tràn vào nhà hơn một mét chỉ trong buổi sáng, khiến gia đình anh chỉ kịp di tản được ít đồ đạc. Gần nửa đêm nước vẫn lên, chảy xiết, sóng nước đánh ào ạt trên phố, trong nhà nước dâng gần tới trần. Người dân trắng đêm canh lũ. Đến trưa 8/10, nước mới bắt đầu rút chậm.

Tổng cộng, mưa lũ đã ảnh hưởng gần 7.300 ngôi nhà, ngập úng trên 5.000 hecta lúa và hoa màu. Một số đoạn quốc lộ, tỉnh lộ cũng bị sạt lở, gây ách tắc giao thông nghiêm trọng.

***

Quỹ Hy vọng – báo VnExpress đã phát động chiến dịch “Cùng đồng bào vượt lũ” nhằm hỗ trợ người dân vượt lên nghịch cảnh thiên tai, tái thiết các trường học bị thiệt hại, chung tay xoa dịu những mất mát mà miền núi phía Bắc đang gánh chịu.