Lý do rap Việt còn nhiều ca từ ‘rác, tục tĩu’

Rap Việt đã có một hành trình trỗi dậy mạnh mẽ sau năm 2021, bùng nổ trên các chương trình thực tế và chiếm lĩnh trái tim giới trẻ. Thế nhưng, tốc độ phát triển chóng mặt ấy cũng kéo theo không ít hệ lụy, đặc biệt là những tranh cãi xoay quanh ca từ phản cảm. Điển hình, cuối tháng 10 vừa qua, hàng loạt nghệ sĩ tên tuổi như Andree, Tinle, B Ray, Hiếu Thứ Hai, Pháo đã phải đối mặt với lời nhắc nhở nghiêm khắc về nội dung nhạy cảm trong các sản phẩm của mình.

Rap, một thể loại âm nhạc đặc trưng, đã đặt chân đến Việt Nam từ đầu thập niên 2000 và nhanh chóng tìm được chỗ đứng trong các cộng đồng underground, rồi lan tỏa rộng rãi qua các diễn đàn trực tuyến. Từ năm 2006, lời rap bắt đầu mang màu sắc táo bạo hơn, chạm đến những chủ đề gai góc của xã hội như tiền bạc, tình dục hay những trận “rap beef” nảy lửa. Đáng chú ý, không ít bài hát đã sử dụng ca từ tục tĩu, thậm chí đề cập đến tình dục, loạn luân hoặc những vấn đề nhạy cảm như sử dụng chất cấm.

Thực tế, ca từ phản cảm trong Rap Việt không phải là một hiện tượng mới mẻ mà đã tồn tại qua nhiều năm, được xem như một đặc thù khó tách rời của thể loại này. Nguồn gốc của xu hướng này được cho là ảnh hưởng sâu sắc từ văn hóa đường phố Mỹ – cái nôi sản sinh ra Rap. Với tên gọi đầy đủ là “Rhythm and Poetry”, Rap đề cao sự tự do biểu đạt, tính đối kháng và khả năng sáng tạo ngôn ngữ không giới hạn.

Tại Hoa Kỳ, Rap từng là tiếng nói mạnh mẽ của cộng đồng người Mỹ gốc Phi nghèo khó, nơi họ dùng âm nhạc để phản ánh đời sống bất công và những trăn trở xã hội. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, rap là thể loại âm nhạc có tần suất sử dụng từ ngữ “bậy bạ” cao nhất, và điều này thậm chí còn được coi là một phần không thể thiếu trong bản sắc của dòng nhạc này.

Tuy nhiên, khi Rap Việt bước ra ánh sáng, từ ‘underground’ tiến vào ‘mainstream’, nhiều ý kiến cho rằng các rapper cần phải ý thức hơn về trách nhiệm của mình đối với những gì họ thể hiện. Trong bối cảnh việc kiểm duyệt nội dung chưa thực sự chặt chẽ, nhiều bài rap với ca từ tục tĩu dễ dàng lan truyền rộng rãi, đặc biệt là trong giới trẻ. Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân chính là do một số nghệ sĩ thiếu ý thức trách nhiệm cộng đồng, trong khi khán giả trẻ lại dễ dàng bị ảnh hưởng bởi những nội dung này.

Trước thực trạng này, nhiều khán giả đã lên tiếng kêu gọi cần có những chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn để chấn chỉnh. Gần đây, một số nghệ sĩ có ảnh hưởng như Soobin, Binz, Rhymastic đã chủ động xóa bỏ loạt bài hát với chủ đề ăn chơi, tiệc tùng khỏi các nền tảng trực tuyến. Trên thực tế, cũng đã có một số ít trường hợp từng bị xử lý về nội dung và ca từ gây tranh cãi. Đáng chú ý, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội đã bày tỏ sự ủng hộ đối với việc nhắc nhở các nghệ sĩ có ca khúc “lệch chuẩn”. Mục tiêu không phải là hạn chế sự sáng tạo, mà là để đảm bảo mọi sự sáng tạo đều được đặt trong khuôn khổ các giá trị văn hóa, đạo đức và pháp luật, hướng đến một môi trường âm nhạc lành mạnh hơn.

Tuy nhiên, bức tranh Rap Việt không chỉ có những gam màu tối. Hiện nay, nhiều rapper tài năng như Double2T, Tiêu Minh Phụng, Mikelodic, Đen Vâu đang tiên phong đưa chất liệu truyền thống Việt vào âm nhạc của mình, đồng thời truyền tải những thông điệp tích cực và giàu ý nghĩa. Ngay cả các game show lớn như Rap Việt hay King of Rap cũng đã giới thiệu nhiều sản phẩm âm nhạc với ca từ văn minh, đầy tính nhân văn, minh chứng cho một tương lai tươi sáng và có trách nhiệm hơn của Rap Việt.