Ngành xe điện Trung Quốc ra sao khi Bắc Kinh ngưng trợ cấp?

**Kỷ Nguyên Trợ Cấp Xe Điện Tại Trung Quốc Đang Dần Khép Lại: Cơ Hội và Thách Thức Mới**

Thâm Quyến, một trong những thành phố tiên phong trong chính sách khuyến khích năng lượng xanh của Trung Quốc, đã chính thức chấm dứt chương trình trợ cấp đổi xe lên tới 15.000 nhân dân tệ. Chương trình này áp dụng cho các dòng xe sạch hơn, bao gồm xe xăng đạt chuẩn khí thải và xe điện. Quyết định này không chỉ là một thay đổi cục bộ mà còn phản ánh xu hướng quốc gia khi Trung Quốc loại xe năng lượng mới (NEV) khỏi danh mục ngành công nghiệp chiến lược trong kế hoạch 5 năm tới, báo hiệu khả năng ngưng trợ cấp xe điện trên diện rộng.

Không riêng Thâm Quyến, nhiều tỉnh thành khác như Hồ Nam, Hà Nam, An Huy, Giang Tô, Tứ Xuyên, Quý Châu, Sơn Tây và Trùng Khánh cũng đã đồng loạt dừng các chương trình trợ cấp đổi xe tương tự.

Để hiểu rõ hơn về động thái này, cần nhìn lại hành trình dài Bắc Kinh đã thúc đẩy ngành ô tô điện từ năm 2009. Ước tính, tổng số tiền trợ cấp đã đổ vào thị trường này lên tới hơn 230 tỷ USD trong giai đoạn 2009-2023. Gói hỗ trợ khổng lồ này bao gồm nhiều hình thức: tiền mặt trực tiếp cho người mua, miễn thuế bán hàng, đầu tư vào hạ tầng sạc, hỗ trợ R&D và ưu tiên mua sắm công.

Tuy nhiên, thời kỳ miễn phí sẽ sớm kết thúc. Chính sách thuế mua xe 0% sẽ dần tăng lên 5% vào giai đoạn 2026-2027 và chạm mốc 10% từ năm 2028, đánh dấu sự chấm dứt hoàn toàn của chính sách trợ cấp ô tô điện tại Trung Quốc.

**Tác Động Thị Trường: Một Ngoại Lệ Đáng Chú Ý**

Việc loại bỏ dần trợ cấp có thể gây ra những biến động lớn, đặc biệt là nguy cơ sụt giảm doanh số trên thị trường toàn cầu. Tuy nhiên, Trung Quốc có thể là một ngoại lệ đáng chú ý. JP Morgan dự báo rằng dù doanh số ô tô tổng thể tại Trung Quốc có thể giảm 3-5% vào năm 2026 (lần đầu tiên sau sáu năm), phân khúc xe điện vẫn được kỳ vọng tăng trưởng mạnh mẽ 15% vào năm tới.

Động thái giảm trợ cấp trong nước đang đi đôi với chiến lược đẩy mạnh phát triển thị trường và chuỗi cung ứng ra nước ngoài của các nhà sản xuất xe điện Trung Quốc. Nhiều tập đoàn lớn đã và đang lên kế hoạch xây dựng nhà máy ở nước ngoài, biến thách thức thành cơ hội để mở rộng tầm ảnh hưởng toàn cầu.

**Mũi Nhọn Xuất Khẩu và Vị Thế Toàn Cầu**

Thực tế cho thấy, nỗ lực xuất khẩu đã và đang gặt hái thành quả. Châu Âu đang chứng kiến làn sóng tăng trưởng mạnh mẽ của ô tô điện Trung Quốc. Đơn cử, BYD đã có mức tăng trưởng đăng ký xe mới ấn tượng 398% chỉ trong tháng trước. Vương quốc Anh nổi bật là thị trường nước ngoài lớn nhất của BYD, với doanh số tăng vọt 880%.

Không chỉ BYD, Xpeng cũng đang tăng tốc mở rộng hoạt động trên trường quốc tế, đặt mục tiêu có mặt tại 60 quốc gia trong năm nay và kỳ vọng thị trường quốc tế sẽ chiếm 50% tổng doanh số vào năm 2035.

Năng lực sản xuất và chất lượng xe điện của Trung Quốc không chỉ được thể hiện qua số liệu mà còn qua sự thừa nhận từ các CEO hàng đầu Mỹ. Mark Reuss của GM nhấn mạnh sự cần thiết phải học hỏi tốc độ sản xuất xe của đối thủ. Trong khi đó, Jim Farley của Ford thẳng thắn thừa nhận năng lực sản xuất xe điện của Trung Quốc đủ lớn để phục vụ toàn bộ thị trường Bắc Mỹ, thậm chí có thể khiến các doanh nghiệp nước này phá sản nếu không cẩn trọng.

Dù phải đối mặt với rào cản từ thuế quan, điển hình là Mỹ đã tăng thuế lên tới 100% đối với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc, ô tô Trung Quốc vẫn đang vững vàng gia tăng sự hiện diện tại Châu Âu và Mỹ Latinh. Đáng chú ý, Canada cũng đang xem xét khả năng giảm thuế cho xe điện Trung Quốc, mở ra thêm cơ hội cho các nhà sản xuất nước này trên bản đồ ô tô toàn cầu.