Tổng thống Trump ra lệnh tái khởi động thử nghiệm vũ khí hạt nhân: Một bước ngoặt lịch sử hay động thái chính trị?
Tổng thống Donald Trump vừa đưa ra một chỉ thị gây chấn động, yêu cầu Bộ Quốc phòng Mỹ lập tức nối lại các thử nghiệm vũ khí hạt nhân. Động thái này được ông Trump lý giải là nhằm “dựa trên cơ sở bình đẳng” khi các quốc gia khác đang tiến hành thử nghiệm, và địa điểm cụ thể sẽ được công bố sau.
Đây là một tuyên bố đầy bất ngờ, bởi lần gần nhất Washington thử nghiệm vũ khí hạt nhân đã là từ năm 1992 – tức hơn ba thập kỷ trước. Hiện vẫn chưa rõ liệu Tổng thống Trump đang đề cập đến việc thử nghiệm các phương tiện mang phóng (như tên lửa) hay thực sự là các vụ nổ vũ khí hạt nhân. Sự mơ hồ này càng làm tăng thêm những lo ngại và đồn đoán về ý nghĩa thực sự của quyết định.
Việc tái khởi động thử nghiệm vũ khí nguyên tử sẽ đánh dấu một bước ngoặt lớn trong chính sách quốc phòng của Mỹ. Đây không chỉ là một quá trình cực kỳ tốn kém mà còn có nguy cơ kích hoạt một cuộc chạy đua vũ trang mới, thúc đẩy các cường quốc hạt nhân khác trên thế giới làm theo, đẩy thế giới vào một kỷ nguyên bất ổn mới.
Kho vũ khí nguyên tử của Mỹ hiện nay đang được quản lý bởi Bộ Năng lượng, với con số đáng kể: 3.748 đầu đạn hạt nhân. Trong số đó, 2.170 đầu đạn đang ở trạng thái sẵn sàng khai hỏa, theo thống kê đến tháng 9/2023. Tuy nhiên, việc “đánh thức” lại các vụ thử hạt nhân không hề đơn giản.
Để biến chỉ thị này thành hiện thực, Nhà Trắng sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức. Đầu tiên, Bộ Năng lượng sẽ cần được yêu cầu chuẩn bị các cơ sở vật chất và kỹ thuật. Sau đó, Quốc hội Mỹ phải phê duyệt một khoản ngân sách bổ sung khổng lồ, điều chắc chắn sẽ vấp phải nhiều tranh cãi. Các chuyên gia nhận định, một vụ thử nghiệm nổ hạt nhân thực sự khó lòng diễn ra trong vòng 18 tháng, đồng thời đòi hỏi ngân sách lớn và phải được Quốc hội Mỹ chấp thuận.
Thời gian cần thiết cho các loại thử nghiệm cũng rất khác nhau:
* Một vụ nổ đơn giản có thể mất 6-10 tháng để chuẩn bị.
* Hoạt động thử nghiệm đầy đủ trang thiết bị đòi hỏi 24-36 tháng.
* Việc phát triển một đầu đạn mới để thử nghiệm sẽ tiêu tốn khoảng 60 tháng.
* Một vụ thử nhanh chóng có thể mất vài tháng, trong khi hoạt động đầy đủ trang thiết bị để thu thập dữ liệu khoa học cần ít nhất 18 tháng.
* Đặc biệt, một vụ thử nghiệm nổ hạt nhân dưới lòng đất có kiểm soát sẽ cần tới 36 tháng.
Câu hỏi lớn đặt ra là “những gì sẽ được thử nghiệm”. Trong quá khứ, các vụ thử thường nhằm kiểm tra thiết kế đầu đạn mới, xác định xem thiết bị có phát nổ như dự kiến, đạt sức công phá mong muốn và sở hữu các đặc điểm kỹ thuật cần thiết. Tuy nhiên, Mỹ hiện không cần thử nghiệm các vũ khí nguyên tử đang biên chế, bởi quốc gia này đã triển khai một chương trình quản lý với ngân sách dồi dào, sử dụng các phương pháp phi hạt nhân để duy trì và kiểm tra kho vũ khí hiện có.
Nếu được tiến hành, thao trường ở bang Nevada có thể là địa điểm tiềm năng cho các vụ thử nghiệm này.
Vậy điều gì đã thúc đẩy ông Trump đưa ra tuyên bố mang tính bước ngoặt này? Giới phân tích cho rằng, việc Nga gần đây thử nghiệm tên lửa hành trình Burevestnik và ngư lôi Poseidon có thể là nguyên nhân chính. Phát biểu của cựu Tổng thống Mỹ mang đậm tính chính trị, được xem như một động thái “ăn miếng trả miếng” đối với những gì ông cho rằng các nước khác đang làm. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không có quốc gia nào được ghi nhận đã thực hiện thử nghiệm hạt nhân thực sự trong thời gian gần đây.
