**Việt Nam: Tiềm Năng Vàng Năng Lượng Xanh Đang Chờ Đột Phá Chính Sách**
Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử để vươn mình trở thành người dẫn đầu khu vực về **năng lượng xanh**. Tại một tọa đàm chuyên sâu được tổ chức vào ngày 6/11 bởi Đại học Fulbright Việt Nam, trong khuôn khổ buổi ký kết hợp tác với Đại học Columbia (Mỹ) tại TP.HCM, các chuyên gia hàng đầu đã cùng nhận định về tiềm năng to lớn này. Tuy nhiên, hành trình chinh phục vị thế dẫn đầu không hề bằng phẳng, khi những vướng mắc về **chính sách**, **đầu tư** và thực thi thiếu đồng bộ đang cản trở. Dù vậy, một tia hy vọng mới đã lóe lên từ “bản giao hưởng của các nghị quyết quan trọng” mà Việt Nam vừa ban hành, đặt **công nghệ** và **năng lượng** làm hai trụ cột then chốt định hình tương lai phát triển bền vững của quốc gia.
Ông Thomas Vallely, Chủ tịch sáng lập Đại học Fulbright Việt Nam và Cố vấn cấp cao về Việt Nam tại Viện Đông Á Weatherhead thuộc Đại học Columbia, khẳng định Việt Nam là “thiên đường cho **năng lượng xanh**”, với tiềm năng “có thể dễ dàng thống trị cơ chế **năng lượng xanh** của Đông Nam Á”. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng tiềm năng ấy vẫn chưa được khai thác hết do thiếu các **chính sách** phù hợp.
**Giai Đoạn Bứt Phá và Những Rào Cản Bất Ngờ**
Ông Huỳnh Đình Hiệp, Tổng giám đốc ACEN Việt Nam, đã minh họa “bước tiến vượt bậc” của đất nước trong lĩnh vực **năng lượng tái tạo** bằng những con số ấn tượng tại buổi tọa đàm: “Chúng ta từng có giai đoạn đi từ 0 megawatt lên 20.000 megawatt điện từ **năng lượng tái tạo** chỉ trong 4 năm. Điều đó chưa từng được thực hiện trước đây, ngay cả ở Trung Quốc”.
Tuy nhiên, đà phát triển thần tốc này đã không duy trì được. Ông Hiệp lý giải, một phần nguyên nhân nằm ở tư duy vận hành nặng về truyền thống, vẫn ưu tiên các nhà máy nhiệt điện than vì chúng được xem là đơn giản và dễ quản lý hơn so với việc điều phối cùng lúc “20-30 nhà máy điện gió và điện mặt trời”, cùng với việc cân bằng các biến động. Hậu quả là Việt Nam hiện “vẫn phụ thuộc nhiều vào than”, chiếm hơn 50% tổng sản lượng điện. Ông Hiệp cảnh báo điều này có thể khiến quốc gia dễ bị tổn thương trước những biến động địa chính trị, điển hình như khi giá than từng tăng vọt từ 60 USD/tấn lên 400 USD/tấn do xung đột Ukraine.
**Nút Thắt Công Nghệ và Tài Chính: Con Đường Phía Trước**
Để thực hiện tham vọng “nhảy vọt” về **công nghệ** như mục tiêu của Nghị quyết 57 (về đột phá phát triển khoa học, **công nghệ**, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia), các chuyên gia đồng thuận rằng Việt Nam cần thu hút các tập đoàn nắm giữ “công nghệ đám mây quy mô siêu lớn” (hyperscale cloud). Ông Vallely chỉ ra rằng hiện chỉ có 5 tập đoàn toàn cầu thực sự làm chủ **công nghệ đám mây quy mô siêu lớn**: Amazon, Microsoft, Google (Mỹ) và Tencent, Alibaba (Trung Quốc).
Bà Annabel Lee, Giám đốc Chính sách Khu vực ASEAN của Amazon Web Services (AWS), nhấn mạnh rằng các trung tâm dữ liệu khổng lồ này đòi hỏi nguồn cung cấp điện ổn định và quy mô rất lớn. Do đó, ngành **năng lượng tái tạo** của Việt Nam cần một cơ chế rõ ràng để tham gia cung ứng, cùng với “sự nhất quán và liên tục trong tầm nhìn” từ cấp trung ương đến địa phương.
TS. Jonathan Pincus, Giám đốc Trường Chính sách Công và Quản lý Fulbright (FSPPM), bổ sung thêm về thách thức tài chính: các dự án **năng lượng xanh** luôn cần vốn **đầu tư** lớn và dài hạn. Hệ thống tài chính của Việt Nam cần được cải cách để giảm tình trạng “chủ yếu dựa vào ngân hàng và có tính ngắn hạn”, thay vào đó cần trở nên tinh vi và linh hoạt hơn để tài trợ cho sự đổi mới ở quy mô lớn.
**Hy Vọng Từ Các Nghị Quyết Đột Phá**
Trong bối cảnh đó, các chuyên gia đặc biệt kỳ vọng vào Nghị quyết 70 vừa ban hành, về bảo đảm **an ninh năng lượng** quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2045. Ông Hiệp khẳng định, việc văn kiện này đưa **năng lượng tái tạo** vào phạm trù “**an ninh quốc gia**” là minh chứng cho thấy Việt Nam đã nhận diện được tầm quan trọng cấp bách của lĩnh vực này. TS. Pincus đồng tình, viện dẫn kinh nghiệm Trung Quốc đã “bức tốc” đáng kể trong phát triển **năng lượng tái tạo** khi coi đây là vấn đề **an ninh quốc gia**, giúp họ “bức tốc trước một cách rõ rệt”.
Kết hợp với Nghị quyết 68, lần đầu tiên đặt khu vực tư nhân vào vị trí hàng đầu của tăng trưởng kinh tế, ông Hiệp tin rằng đây là những tín hiệu “rất đáng mừng”, thắp lên hy vọng mọi thứ sẽ “bắt đầu thay đổi và tiến về phía trước theo đúng hướng”.
