Hà Nội đang hành động quyết liệt để “hồi sinh” sông Tô Lịch và giải quyết bài toán úng ngập đô thị. Theo quyết định quan trọng ngày 10/11 của UBND thành phố, một dự án quy mô lớn đã được phê duyệt, hướng đến mục tiêu kép: cung cấp nguồn nước chất lượng, ổn định từ sông Hồng để cải thiện chất lượng nước, tăng cường dòng chảy cho sông Tô Lịch, từ đó giảm ô nhiễm, kiến tạo cảnh quan đô thị xanh, sạch đẹp, đồng thời hỗ trợ tiêu thoát nước hiệu quả.
Không chỉ vậy, dự án còn mang ý nghĩa chiến lược trong việc “giải cứu” các khu vực thường xuyên chìm trong biển nước. Cụ thể, hệ thống mới sẽ hỗ trợ tiêu thoát nước vượt trội cho tiểu lưu vực Cổ Nhuế, hướng dòng chảy ra sông Nhuệ và sông Tô Lịch. Điều này hứa hẹn giảm đáng kể tình trạng úng ngập cho hàng loạt khu dân cư trọng điểm như Đông Ngạc, Reso, Ecohome, Đoàn Ngoại Giao, Tây Hồ Tây, Ciputra. Dự án cũng không quên vai trò tưới tiêu cho diện tích nông nghiệp hiện có, đảm bảo cân bằng sinh thái và phát triển bền vững.
Với vai trò chủ đầu tư là Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp thành phố, dự án sẽ được triển khai tại các phường Đông Ngạc, Xuân Đỉnh, Nghĩa Đô. Ước tính tổng chi phí đầu tư lên tới 869.000 triệu đồng từ ngân sách thành phố, với mục tiêu hoàn thành vào Quý III/2026.
Sự cấp thiết của dự án càng được thể hiện rõ nét qua hai đợt ngập úng diện rộng cuối tháng 9, đầu tháng 10 vừa qua, khi mưa lớn đã khiến nhiều khu vực, đặc biệt là Ecohome, Ngoại Giao đoàn, và Tây Hồ Tây, chìm sâu trong nước kéo dài. Mặc dù thành phố đã đề ra giải pháp chiến lược là xây dựng các hồ điều hòa, như hồ Xuân Đỉnh (khoảng 5 ha), hồ Cổ Nhuế 1 (10 ha), hồ Cổ Nhuế 2 (9,8ha), hồ tại khu đô thị Thành phố Giao lưu (5 ha), hồ Liên Mạc 1 (13 ha), và hồ Thụy Phương 2 (14,5 ha), tiến độ triển khai của các dự án này vẫn còn chậm trễ, tạo áp lực lớn lên hệ thống thoát nước đô thị.
Chỉ vài tuần trước, Hà Nội đã có một bước chuyển mình đáng chú ý khi thông báo dừng nghiên cứu phương án lấy nước từ sông Hồng bổ cập sông Tô Lịch theo tuyến chạy dọc đường Võ Chí Công. Thay vào đó, thành phố nhanh chóng triển khai nghiên cứu phương án mới, dựa trên đề xuất từ Sở Xây dựng và Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật và nông nghiệp, thể hiện sự linh hoạt và quyết tâm tìm kiếm giải pháp tối ưu nhất.
Phương án mới được đánh giá là khả thi hơn, với tuyến cấp nước từ sông Hồng bổ cập sông Tô Lịch theo lộ trình cụ thể: bắt đầu từ trạm bơm Thụy Phương, đi qua kênh Thụy Phương hiện hữu đến Phạm Văn Đồng, tiếp nối qua khu đô thị Tây Hồ Tây – Vành đai 2,5 – và cuối cùng là đường Hoàng Quốc Việt để đổ vào sông Tô Lịch. Tuyến đường này có tổng chiều dài khoảng 7 km, bao gồm 3 km theo mương hở và 4 km sử dụng cống hiện có, tối ưu hóa hạ tầng sẵn có và giảm thiểu tác động đô thị.
Với chiều dài 13,4 km, sông Tô Lịch chảy từ mương Nghĩa Đô (Hoàng Quốc Việt) và thoát ra sông Nhuệ qua đập Thanh Liệt hoặc sông Hồng qua trạm bơm Yên Sở. Từng là một chi lưu tự nhiên của sông Hồng, Tô Lịch đã trải qua nhiều thập kỷ “khốn khổ” vì ô nhiễm trầm trọng. Nguyên nhân chính là sự gián đoạn nguồn nước bổ cập, khiến dòng sông biến thành nơi chứa chủ yếu nước thải sinh hoạt, nước mưa đô thị và một phần nhỏ từ Hồ Tây, đánh mất vẻ đẹp vốn có của “dòng sông thi ca” trong ký ức người Hà Nội.
Dự án cấp nước mới là một phần trong chiến lược tổng thể của TP Hà Nội nhằm cải thiện môi trường sông Tô Lịch. Song song đó, thành phố đang tích cực triển khai nhiều giải pháp đồng bộ khác như thu gom triệt để nước thải, nạo vét lòng sông, chỉnh trang hệ thống kè bờ, và vệ sinh sạch sẽ hai bên bờ sông. Đặc biệt, việc nghiên cứu dự án xây dựng công viên hai bên bờ Tô Lịch cho thấy tầm nhìn xa hơn: biến dòng sông không chỉ sạch mà còn là một không gian xanh, văn hóa, thực sự “hồi sinh” trở thành biểu tượng mới của Thủ đô.
