Rau xanh, hải sản từ miền Trung – Tây Nguyên bị gián đoạn vì lũ

# Mưa Lũ Lịch Sử Tàn Phá Miền Trung – Tây Nguyên: Hàng Ngàn Hecta Nông Sản, Thủy Sản Mất Trắng, Chuỗi Cung Ứng Đứt Gãy Nghiêm Trọng

Những ngày qua, mưa lớn kéo dài liên tục đã biến các vùng trọng điểm nông nghiệp của Lâm Đồng, đặc biệt là Đà Lạt và Đơn Dương, thành biển nước. Hàng trăm hecta rau ngắn ngày đã bị nhấn chìm, gần như mất trắng. Nghiêm trọng hơn, hoạt động thu mua và vận chuyển nông sản từ vùng cao nguyên đi TP.HCM cùng các tỉnh phía Bắc đã bị gián đoạn nghiêm trọng do tình trạng ngập lụt và sạt lở đất trên nhiều tuyến đường huyết mạch.

**Vùng Rau Cao Nguyên Tan Hoang, Nông Dân Lầm Than**

Tại Đơn Dương, ông Hữu – một nông dân gắn bó với 0,5 ha xà lách và cải xanh – không khỏi xót xa khi chứng kiến toàn bộ vườn rau bị nước ngập quá thân cây, dẫn đến thối gốc và không thể thu hoạch. Thiệt hại ước tính đã lên đến gần trăm triệu đồng.

Cách đó không xa, tại xã D’Ran, vựa rau của bà Châu buộc phải đóng cửa suốt ba ngày, hoàn toàn bị cô lập giữa mênh mông nước lũ. Rau màu ngập trong bùn, bà con nông dân đành chờ đất khô mới có thể xuống giống trở lại. “Hoa màu, rau ngâm trong nước vài ngày, bị hư hết cả,” bà Châu ngậm ngùi chia sẻ về nỗi đau mất trắng.

Ở huyện Đức Trọng, dù tình trạng ngập lụt không quá sâu, nhưng những điểm sạt lở nghiêm trọng trên các tuyến đường đã khiến việc vận chuyển nông sản bị ách tắc hoàn toàn. Ông Tuấn, chủ vựa nông sản Tâm Trí – đơn vị thường ngày cung ứng 3-5 tấn rau cho TP.HCM và các tỉnh miền Bắc – cho biết vựa chỉ còn hoạt động cầm cự, lượng hàng thu mua giảm một nửa. “Rau úng nhiều nên giá tăng vọt, nhưng đi lại rất khó khăn,” ông Tuấn nói, phản ánh thực trạng oái oăm: giá tăng nhưng chẳng ai mua được, người trồng thì mất trắng.

**Thủy Sản Miền Trung Chìm Trong Biển Lũ: Tôm Hùm Chết Hàng Loạt**

Không chỉ cây trồng, mà ngành thủy sản cũng chịu thiệt hại nặng nề. Từ tối 19/11, tôm hùm tại vùng nuôi Phú Yên (cũ) đã bắt đầu chết hàng loạt vì sốc nước lũ.

Mưa lớn cũng gây ngập lụt diện rộng tại các tỉnh Đăk Lăk, Gia Lai và Khánh Hòa, khi mực nước nhiều sông đồng loạt vượt báo động 3. Đặc biệt tại Ninh Hòa (Khánh Hòa), sông Dinh đã vượt mức lũ lịch sử năm 1986, cuốn trôi hoặc làm chìm nhiều diện tích nuôi thủy sản. Nước sông Cái ở Nha Trang và Phan Rang dâng cao cũng gây thiệt hại nặng nề cho các vùng nuôi cá, tôm.

Tại phường Xuân Đài (vùng Phú Yên cũ, nay thuộc Đăk Lăk), ông Trần Văn Quang, người quản lý 60 lồng với khoảng 5.000 con tôm hùm, đau xót khi một nửa số lồng nuôi đã bị chìm, rách hoặc thất lạc, ước tính thiệt hại lên tới 200 triệu đồng. Số tôm còn lại cũng chết rải rác, trong khi các đầu mối thu mua ngừng hoạt động khiến việc tiêu thụ tôm hùm gần như “đóng băng.”

Vịnh Xuân Đài, một trong những vùng nuôi tôm hùm lớn nhất cả nước với hơn 530 bè và 27.000 lồng, ghi nhận tôm chết hàng loạt do sốc nước. Ông Phạm Văn Nguyên, Chủ tịch UBND phường Xuân Đài, cho biết nhiều hộ dân phải buộc lòng thu hoạch tôm sớm để vớt vát vốn liếng, nhưng việc tiêu thụ lại gặp khó khăn chồng chất do mất điện và thiếu đá bảo quản. Chất lượng tôm giảm nhanh chóng, khiến giá bán thấp hơn cả chi phí đầu tư. “Tôi buộc phải bán tôm dưới giá thành, chịu lỗ nặng mà cũng không có mối thu mua,” ông Quang chia sẻ.

Thậm chí, tại TP.HCM, tôm hùm từ vùng lũ Phú Yên (cũ) đã được một số cửa hàng rao bán với giá rẻ như một nỗ lực “giải cứu,” nhưng việc vận chuyển vẫn vô cùng khó khăn.

**Chuỗi Cung Ứng Đứt Gãy: Từ Vận Chuyển Đến Siêu Thị Đều “Khốn Đốn”**

Thiệt hại không chỉ giới hạn ở vùng nuôi trồng, mà khâu vận chuyển hàng hóa cũng đang tắc nghẽn nghiêm trọng.

Tại Đức Trọng (Lâm Đồng), dù cơ sở thu mua của ông Tuấn vẫn cố gắng đưa hàng vào TP.HCM và miền Tây, nhưng các tuyến huyết mạch từ Đà Lạt xuống đồng bằng liên tục đối mặt với sạt lở. “Tài xế phải đi vòng thêm vài chục đến hàng trăm km, chi phí đội lên gấp rưỡi,” ông Tuấn tiết lộ về gánh nặng chi phí đội lên.

Ở TP.HCM, ông Hoàng, chủ một vựa hải sản, cho biết liên lạc với các đầu mối tại Khánh Hòa, Đăk Lăk bị gián đoạn vì nhiều vùng ngập sâu. Nguồn hàng gần như cạn kiệt, trong khi không một đơn vị vận chuyển nào dám nhận chuyến. Ngay cả những nỗ lực rao bán để “giải cứu” tôm hùm vùng lũ cũng không thể giao đúng hẹn do đường sá bị chia cắt.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại Gia Lai. Chị Thanh, chủ một cửa hàng thực phẩm, gần 7 tiếng đồng hồ vẫn chưa tìm được xe nhận vận chuyển đơn hàng 2 tạ tôm hùm từ vùng Phú Yên cũ (nay thuộc Đăk Lăk). “Trước đây chỉ mất năm tiếng, còn giờ không xe nào dám đi. Tôi lo hàng hỏng nếu chậm thêm,” chị bày tỏ sự sốt ruột.

Các hệ thống bán lẻ cũng chịu tác động không nhỏ vì ngập lụt. Ngày 20/11, kho và tầng hầm của hai siêu thị lớn Go! và MM Mega Market tại phường Tây Nha Trang (Khánh Hòa) bị ngập sâu, mất điện cục bộ, buộc siêu thị phải dừng phục vụ. Đến 21/11, dù nước phía bên ngoài đã rút bớt, nhưng khu vực tầng hầm vẫn ngập. Đại diện Central Retail – tập đoàn bán lẻ Thái Lan, sở hữu chuỗi siêu thị thương hiệu Go! tại Việt Nam – cho biết việc mở cửa trở lại còn phụ thuộc vào thời gian xử lý xong phần tầng hầm bị ngập, vệ sinh toàn bộ siêu thị và hàng hóa.

Đại diện MM Mega Market cũng thông tin rằng nhiều tuyến đường huyết mạch từ thành phố Nha Trang (Khánh Hòa) đi các vùng Phú Yên cũ, Quy Nhơn cũ và Lâm Đồng ra miền Trung vẫn bị ngập sâu, sạt lở và hư hỏng. Hiện có trên 10 chuyến xe chở hàng khô, đông lạnh và rau tươi của hệ thống này, xuất phát từ kho hoặc trung tâm phân phối tại Đà Lạt, đang bị kẹt và phải chờ hướng dẫn từ chính quyền địa phương. Điều này đã ảnh hưởng không nhỏ đến mạng lưới vận chuyển hàng giữa các khu vực của công ty.

Các hệ thống siêu thị đang tích cực cùng chính quyền địa phương ưu tiên cung ứng thực phẩm thiết yếu cho bà con vùng ngập và điều phối số hàng còn lại qua các tuyến vận chuyển an toàn hơn. Tuy nhiên, theo đại diện Central Retail, các đơn hàng đặt mua qua kênh trực tuyến của siêu thị Go! Ninh Thuận cũ (nay thuộc Khánh Hòa) vẫn bị vận chuyển chậm do đường khu vực này còn ngập. Tại Tây Nguyên, siêu thị Go! Đà Lạt (Lâm Đồng) và Go! Buôn Ma Thuột (Đăk Lăk) chỉ nhận giao hàng tươi sống bằng xe tải nhỏ (2 tấn) theo yêu cầu của chính quyền địa phương.

**Con Số Thiệt Hại Khổng Lồ**

Theo báo cáo của Cục Quản lý đê điều và Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), tính đến ngày 20/11, các tỉnh Khánh Hòa, Gia Lai, Đăk Lăk đã ghi nhận hơn 13.000 ha lúa và hoa màu bị ảnh hưởng; hơn 2.000 ha cây lâu năm đổ ngã; hơn 30.000 gia súc, gia cầm bị cuốn trôi. Riêng Khánh Hòa đã mất 88 ha nuôi tôm hùm. Tại Lâm Đồng, mưa lớn làm hư hại khoảng 2.000 ha rau hoa, trong đó 1.000 ha rau trồng ngoài trời mất trắng. Nhiều diện tích rau non bị úng thối, nông dân phải chờ đất khô khoảng 15 ngày mới có thể xuống giống trở lại.