Tên lửa được kỳ vọng sẽ là trụ cột hạt nhân trên không của Pháp

Pháp vừa đánh dấu một cột mốc quan trọng trong khả năng răn đe hạt nhân của mình khi Bộ trưởng Quốc phòng Catherine Vautrin công bố thành công Chiến dịch Diomede. Trong chiến dịch này, một tiêm kích hạm Rafale M đã phóng thử thành công Tên lửa Không đối đất Tầm trung Chiến lược Nâng cấp (ASMPA-R) mà không mang đầu đạn, mô phỏng hoàn hảo một đòn tập kích hạt nhân chiến lược.

Bà Vautrin nhấn mạnh, “Chiến dịch này được chuẩn bị kỹ lưỡng từ lâu, nhằm hiện thực hóa tham vọng của Tổng thống Pháp và hoàn thành lộ trình đổi mới sức mạnh hạt nhân trên không theo kế hoạch cải tổ giai đoạn 2024-2030.”

Sự kiện này mang ý nghĩa đặc biệt: đây là lần phóng thử thứ hai của dòng ASMPA-R nói chung, nhưng lại là lần đầu tiên được thực hiện bởi Lực lượng Hạt nhân Không quân Hải quân Pháp (FANU). Đáng chú ý, vụ thử diễn ra chỉ vài ngày sau khi ASMPA-R chính thức được đưa vào biên chế FANU, trong khi các đơn vị hạt nhân của không quân Pháp đã trang bị loại tên lửa này từ năm 2023.

Để hiểu rõ tầm quan trọng của ASMPA-R, cần nhìn lại lịch sử răn đe hạt nhân của Pháp. Từ những ngày đầu Chiến tranh Lạnh, Tổng thống Charles de Gaulle đã tiên phong xây dựng một hệ thống răn đe hạt nhân hoàn toàn độc lập, không phụ thuộc vào Mỹ hay Liên Xô. Học thuyết răn đe của Pháp dựa trên nguyên tắc phòng thủ, chỉ sử dụng vũ khí hạt nhân trong những tình huống “ngặt nghèo nhất” để bảo vệ “lợi ích sống còn” của quốc gia. Cốt lõi của học thuyết này là “vừa đủ nghiêm ngặt” – duy trì kho vũ khí hạt nhân nhỏ gọn nhất có thể, nhưng phải đủ sức đảm bảo độc lập chiến lược và khả năng giáng đòn đáp trả mạnh mẽ.

Sự mơ hồ có chủ đích trong các định nghĩa của học thuyết hạt nhân Pháp giúp tối đa hóa hiệu quả răn đe đối với các đối thủ tiềm tàng. Hiện nay, sức mạnh hạt nhân của Pháp được củng cố bởi hai trụ cột chính: các tàu ngầm chiến lược mang tên lửa đạn đạo M51 và tiêm kích Rafale được trang bị tên lửa hành trình siêu thanh.

Hành trình phát triển của dòng tên lửa ASMP thể hiện nỗ lực không ngừng của Pháp. Phiên bản ASMP nguyên bản ra đời vào thập niên 1980, nhanh chóng được trang bị cho oanh tạc cơ chiến lược Mirage IVP vào năm 1986, sau đó là tiêm kích Mirage 2000N. Với tầm bắn 300-500 km (tùy độ cao phóng) và tốc độ lên tới 3.700 km/h, ASMP mang đầu đạn TN-81 sức mạnh 300 kiloton.

Cuối thập niên 2000, để đối phó với các hệ thống phòng không ngày càng tinh vi, phiên bản ASMP-A đã được giới thiệu. ASMP-A tăng tầm bắn lên 500 km, tích hợp hệ thống dẫn đường quán tính cải tiến và đầu đạn TNA có khả năng điều chỉnh sức nổ linh hoạt từ 100-300 kiloton. Tiếp nối đà phát triển, chương trình ASMPA-R được khởi động vào năm 2016. Mục tiêu chính là nâng cấp, duy trì khả năng hoạt động của dòng tên lửa này đến năm 2035 và đảm bảo khả năng xuyên phá mọi hệ thống phòng không hiện đại nhất.

ASMPA-R kế thừa thiết kế khí động học cốt lõi của dòng ASMP với thân trụ dài 5,4 m, đường kính 0,38 m và khối lượng phóng 860-900 kg, cùng cánh chữ X ở đuôi và cửa hút khí hai bên sườn. Tên lửa được trang bị động cơ phản lực dòng thẳng (ramjet) sử dụng nhiên liệu lỏng mạnh mẽ. Tuy nhiên, những cải tiến vượt trội nằm ở bên trong: tầm bắn của ASMPA-R được nâng lên hơn 600 km. Hệ thống dẫn đường quán tính mới kết hợp định vị vệ tinh GPS cho phép tên lửa bay bám địa hình phức tạp, tránh bị phát hiện. Đầu đạn TNA cũng được hiện đại hóa, vẫn giữ sức nổ tối đa 300 kiloton nhưng có thể điều chỉnh linh hoạt xuống dưới 20 kiloton, phù hợp cho vai trò “tiền chiến lược”.

Trong học thuyết hạt nhân của Pháp, vũ khí tiền chiến lược đóng vai trò đặc biệt. Nó không nhằm mục đích hủy diệt toàn diện mà là một “cảnh báo cuối cùng” – một vụ nổ hạt nhân hạn chế nhằm buộc đối phương phải ngừng leo thang xung đột, tránh một cuộc đối đầu toàn diện.

Bên cạnh tốc độ vượt trội và khả năng tàng hình trước radar, ASMPA-R còn gây ấn tượng với quỹ đạo bay phức tạp cùng khả năng cơ động linh hoạt ở pha cuối, khiến mọi hệ thống phòng không đối phương phải “bó tay”. “Đây là một trong những tên lửa hành trình hạt nhân đáng sợ nhất thế giới hiện nay”, chuyên gia Matthew Kroenig từ Hội đồng Đại Tây Dương nhận định. Ông nhấn mạnh: “Tốc độ và khả năng bay thấp khiến nó gần như không thể đánh chặn bằng các hệ thống hiện tại.”

Dù mang trong mình hàng loạt tính năng tiên tiến, ASMPA-R vẫn chỉ là một giải pháp tình thế trong hành trình theo đuổi tham vọng lớn hơn của Pháp: dự án tên lửa hạt nhân siêu vượt âm ASN4G. Mục tiêu của ASN4G là phát triển một loại đạn hạt nhân có tầm bắn vượt trội hơn 1.000 km, tốc độ kinh hoàng từ 7.400-9.900 km/h, cùng khả năng cơ động và tàng hình đỉnh cao. Chuyên gia Bruno Tertrais từ Tổ chức Nghiên cứu Chiến lược khẳng định: “ASMPA-R không phải là tên lửa mới, mà là một phương án nâng cấp sâu, được thiết kế để giúp Pháp duy trì khả năng răn đe độc lập trong khi chờ đợi sự ra đời của dự án ASN4G mang tính cách mạng.”