Từ đầu tháng 8 đến ngày 3/10, thị trường chứng khoán Việt Nam chứng kiến một giai đoạn đầy khởi sắc khi chỉ số VN-Index tăng gần 10%, chạm mốc 1.645 điểm ấn tượng. Tuy nhiên, một nghịch lý đáng chú ý đã diễn ra: dòng vốn ngoại lại liên tục rút khỏi sàn HoSE, với con số bán ròng lên đến 71.415 tỷ đồng chỉ trong khoảng thời gian này. Nếu tính lũy kế từ đầu năm, tổng giá trị bán ròng của khối ngoại đã vượt ngưỡng 107.000 tỷ đồng, thậm chí cao hơn tổng mức bán ròng của cả năm 2024 – một kỷ lục mới đáng quan ngại.
Động thái bán ròng mạnh mẽ này trở nên khó hiểu hơn khi diễn ra trong bối cảnh Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn được nâng hạng thị trường. Chính phủ đã đặt mục tiêu đầy tham vọng là chuyển mình lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell ngay trong năm nay – một cột mốc lịch sử hứa hẹn thu hút dòng vốn đầu tư toàn cầu. Nghịch lý càng được đào sâu khi nhìn vào tiền lệ: theo phân tích từ BSC, các thị trường như Pakistan và Trung Quốc đều từng chứng kiến khối ngoại mua ròng tích cực trước thời điểm được nâng hạng, hoàn toàn trái ngược với diễn biến hiện tại của Việt Nam.
Lý giải về làn sóng bán ròng bất thường này, các chuyên gia tài chính đưa ra nhiều phân tích sâu sắc. Ông Trần Quốc Toàn từ Mirae Asset nhận định rằng đây phần lớn là động thái mang tính kỹ thuật. Các quỹ đầu tư nước ngoài đang thực hiện tái cơ cấu danh mục để chuẩn bị cho rổ MSCI Emerging Markets, một sự điều chỉnh định kỳ quan trọng. Bên cạnh đó, việc nhiều cổ phiếu vốn hóa lớn trên thị trường Việt Nam đã ghi nhận mức tăng trưởng mạnh mẽ từ đầu năm cũng là yếu tố thúc đẩy khối ngoại chốt lời, hiện thực hóa lợi nhuận. Đồng quan điểm, Yuanta Việt Nam cho rằng đợt bán này có thể là động thái chốt danh mục trong quý III/2025. Các cổ phiếu bị ảnh hưởng nhiều nhất bao gồm những tên tuổi lớn như VIC, HPG, FPT, SSI, VHM và VPB.
Không chỉ dừng lại ở yếu tố kỹ thuật, áp lực tỷ giá VND/USD neo cao cũng là một nguyên nhân quan trọng gây ra tình trạng bán ròng, theo ông Trần Quốc Toàn. Yuanta Việt Nam còn chỉ ra một xu hướng toàn cầu: sự hấp dẫn trở lại của các cổ phiếu công nghệ tại Mỹ đã thu hút dòng vốn mạnh mẽ, khiến các quỹ ngoại phải bán ròng tại nhiều thị trường mới nổi, trong đó có Việt Nam, để chuyển dịch dòng tiền về Mỹ.
Về triển vọng ngắn hạn, cả hai chuyên gia đều có chung nhận định thận trọng. Yuanta Việt Nam dự báo khối ngoại sẽ tiếp tục duy trì đà bán ròng, chủ yếu do áp lực từ tỷ giá USD/VND vẫn ở mức cao. Ông Trần Quốc Toàn cũng nhấn mạnh rằng, nếu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) không sớm cắt giảm lãi suất và tỷ giá VND/USD không hạ nhiệt, tình trạng bán ròng của khối ngoại có thể sẽ còn kéo dài.
Tuy nhiên, bức tranh dài hạn lại sáng sủa hơn nhiều. Nếu Việt Nam thành công trong việc nâng hạng thị trường, đây sẽ là cú hích cực lớn, ước tính có thể thu hút thêm 4 – 5 tỷ USD vốn ngoại đầu tư vào thị trường chứng khoán. Cụ thể hơn, ông Trần Hoàng Sơn từ VPBankS dự báo rằng khi quyết định nâng hạng chính thức có hiệu lực, dòng vốn đầu tư trực tiếp vào thị trường Việt Nam có thể dao động từ 3 đến 7 tỷ USD, mở ra một kỷ nguyên mới đầy hứa hẹn cho sự phát triển của chứng khoán Việt Nam.
