Ngày 5/11 vừa qua, một sự kiện lịch sử đã diễn ra tại căn cứ Tam Á, tỉnh Hải Nam: tàu sân bay Phúc Kiến chính thức được biên chế, với sự tham dự của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Ông Tập đã trực tiếp lên tàu thị sát, khẳng định tầm quan trọng chiến lược của siêu tàu sân bay này đối với tham vọng hàng hải của Bắc Kinh.
**Phúc Kiến: Bước Nhảy Vọt Với Công Nghệ EMALS Tiên Tiến**
Phúc Kiến không chỉ là chiếc tàu sân bay đầu tiên hoàn toàn do Trung Quốc thiết kế và chế tạo, mà còn gây ấn tượng mạnh với việc trang bị máy phóng điện từ (EMALS) hiện đại. Điều này đưa Trung Quốc trở thành quốc gia thứ hai trên thế giới, sau Mỹ, vận hành tàu sân bay sử dụng công nghệ tiên tiến này. Với lượng giãn nước khổng lồ 80.000 tấn, Phúc Kiến tự hào là chiến hạm lớn nhất châu Á hiện nay.
Đáng chú ý, Phúc Kiến đã bỏ qua công nghệ máy phóng hơi nước truyền thống mà Mỹ từng phát triển, tiến thẳng lên EMALS. Theo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, quyết định trang bị EMALS cho Phúc Kiến là chỉ thị trực tiếp từ Chủ tịch Tập Cận Bình, phản ánh quyết tâm của ông trong việc hiện đại hóa quân đội và nâng cao năng lực thách thức các cường quốc phương Tây, đặc biệt là trên biển.
**EMALS Hoạt Động Như Thế Nào và Lợi Ích Vượt Trội?**
Hệ thống EMALS hoạt động bằng cách sử dụng dòng điện để tạo ra từ trường cực mạnh, đẩy móc kéo gắn với máy bay di chuyển trên đường băng. Công nghệ này mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với máy phóng hơi nước: cho phép máy bay cất cánh với tải trọng lớn hơn, đồng nghĩa với việc mang được nhiều vũ khí và nhiên liệu hơn. Ngoài ra, EMALS còn có thiết kế đơn giản hơn, giúp giảm thời gian tái khởi động và tăng đáng kể tần suất cất cánh, tối ưu hóa hiệu quả hoạt động.
Trong các cuộc thử nghiệm trên biển, tàu sân bay Phúc Kiến đã chứng minh khả năng vận hành ấn tượng với máy bay cảnh báo sớm KJ-600, tiêm kích tàng hình J-35 và biến thể J-15T. Đặc biệt, Trung Quốc đã làm nên lịch sử khi trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới phóng thành công chiến đấu cơ tàng hình từ hệ thống EMALS trên tàu sân bay.
**Cột Mốc Lịch Sử và Tác Động Chiến Lược**
Thomas Newdick, biên tập viên uy tín của chuyên trang quân sự Mỹ War Zone, gọi việc chế tạo và biên chế Phúc Kiến là một “bước nhảy vọt, cột mốc lịch sử” đối với ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc. Giới quan sát đồng tình rằng Phúc Kiến sẽ giúp Hải quân Trung Quốc nâng cao đáng kể năng lực tác chiến trên “biển xanh” – khả năng hoạt động xa bờ và lâu dài.
Cơ chế EMALS đặc biệt quan trọng, cho phép các tiêm kích J-15T cất cánh với tải trọng vũ khí và nhiên liệu tối đa, mở rộng đáng kể tầm hoạt động và khả năng tấn công mục tiêu, khắc phục triệt để điểm yếu cố hữu của các tàu sân bay thế hệ trước như Liêu Ninh và Sơn Đông. Lần đầu tiên, Trung Quốc có thể triển khai máy bay cảnh báo sớm (AEW) và tác chiến điện tử trên hạm, bổ sung năng lực chiến đấu toàn diện. Nick Childs, chuyên gia cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (IISS), nhận định tàu sân bay mới này sẽ mang lại cho Trung Quốc năng lực toàn diện và khả năng hoạt động hiệu quả hơn trong nhiều kịch bản phức tạp. Ngay cả Lầu Năm Góc, trong báo cáo về sức mạnh quân sự Trung Quốc năm 2024, cũng thừa nhận Phúc Kiến sẽ tăng cường năng lực tấn công của nhóm tác chiến tàu sân bay nước này.
**Hạn Chế và Thách Thức Phía Trước**
Tuy nhiên, các chuyên gia phương Tây cũng thẳng thắn chỉ ra rằng Phúc Kiến vẫn còn những hạn chế nhất định và chưa thể giúp Trung Quốc đạt được sức mạnh ngang hàng với Mỹ. Đáng chú ý, chiến hạm này vẫn sử dụng động cơ tua-bin hơi nước và máy phát diesel thay vì động cơ hạt nhân, điều này khiến tầm hoạt động bị hạn chế và đòi hỏi phải tiếp dầu thường xuyên.
Ngoài ra, với ba hệ thống EMALS, hình ảnh cho thấy hai cụm sẽ không thể hoạt động khi có máy bay hạ cánh, điều này có thể ảnh hưởng đến tần suất triển khai và thu hồi máy bay. So với Mỹ, với 11 siêu tàu sân bay đang hoạt động cùng 9 tàu đổ bộ tấn công có khả năng triển khai tiêm kích tàng hình F-35B, Trung Quốc vẫn còn khoảng cách lớn về số lượng và kinh nghiệm vận hành. Mặc dù vậy, giới chuyên gia đánh giá Trung Quốc đang không ngừng trau dồi và phát triển năng lực, và tàu sân bay Phúc Kiến chính là động lực quan trọng cho những nỗ lực này.
**Tương Lai Của Hàng Không Mẫu Hạm Trung Quốc**
Nhìn về tương lai, Trung Quốc dường như đã bắt đầu chế tạo tàu sân bay thứ tư, dự kiến thuộc lớp Type-004, với năng lực vượt trội hơn Phúc Kiến và quan trọng hơn là được trang bị động cơ hạt nhân. Chuyên gia Nick Childs tin rằng quá trình chế tạo Phúc Kiến sẽ cung cấp những bài học quý giá, làm nền tảng cho các dự án tàu sân bay tiếp theo của Trung Quốc. Thậm chí, Joseph Trevithick từ War Zone còn nhận định, việc Trung Quốc tập trung vào công nghệ EMALS có thể tạo ra những tác động sâu rộng đến quá trình phát triển tàu sân bay trên toàn cầu, bao gồm cả Mỹ.
