Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn: Việt Nam sẽ có thế hệ trẻ trí tuệ, nhân ái

# Đột Phá Giáo Dục Việt Nam: Bộ Trưởng Nguyễn Kim Sơn Chia Sẻ Về “Thực Học, Thực Chất”, Thể Chế, Hạ Tầng & Chính Sách Nhà Giáo

Hôm nay 20/11, Quốc hội đã dành trọn một ngày để thảo luận sôi nổi về việc sửa đổi ba luật và một nghị quyết quan trọng liên quan đến **giáo dục**. Cụ thể, các đại biểu tập trung xem xét Luật Giáo dục, Luật Giáo dục đại học, Luật Giáo dục nghề nghiệp và nghị quyết triển khai Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về **đột phá phát triển giáo dục**.

Trong bối cảnh quan trọng này, VnExpress đã có cuộc phỏng vấn với Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Nguyễn Kim Sơn. Ông đã chia sẻ sâu sắc về những đổi mới mang tính nền tảng, được kỳ vọng sẽ tạo đà cho **giáo dục Việt Nam bứt phá** mạnh mẽ trong giai đoạn tới.

## **”Thực Học, Thực Chất”: Khởi Đầu Từ Đâu Để Tạo Chuyển Động Rõ Ràng Trong Nhà Trường?**

Trong Nghị quyết 71, Bộ Chính trị đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu chuyển đổi **giáo dục** sang hướng “thực học, thực chất” với ba trụ cột then chốt: chuẩn năng lực, chất lượng đội ngũ và môi trường học tập. Vậy, thưa Bộ trưởng, chúng ta sẽ bắt đầu từ đâu để tạo ra những chuyển động rõ rệt ngay tại mỗi nhà trường?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Trước hết, tôi tin rằng “thực học, thực chất” phải bắt nguồn từ những giá trị cốt lõi nhất của mỗi nhà trường. Đó chính là **chất lượng** và tinh thần trung thực trong hoạt động dạy – học. Chúng tôi kiên quyết nói không với bệnh thành tích, đẩy lùi mọi kiểu dạy – học hình thức để đưa **giáo dục** trở về đúng bản chất đích thực của nó. Môi trường học đường phải thấm đẫm sự tôn trọng, nhân ái và trung thực, thể hiện từ cách thầy lắng nghe trò, trò kính trọng thầy, cho đến việc nhà trường minh bạch trong đánh giá.

Khi **chất lượng thực** trở thành giá trị văn hóa, mỗi người sẽ tự cảm thấy xấu hổ khi gian dối, thay vì coi đó là điều bình thường. Một môi trường đề cao học thật, thi thật chắc chắn sẽ tạo ra những chuyển biến tích cực. Thầy cô sẽ giảng dạy bằng tâm huyết và trách nhiệm, học sinh học tập để hiểu thật, làm thật, thay vì chỉ đối phó.

Song song với đó, đội ngũ nhà giáo phải là lực lượng tiên phong trong việc thực hiện “thực học”. Thầy cô cần gương mẫu về nhân cách, trung thực và công bằng; bởi một bài giảng đạo đức sẽ không thể thuyết phục nếu người thầy thiếu gương mẫu. Bộ GD&ĐT đang tập trung **bồi dưỡng giáo viên** để đổi mới phương pháp, chuyển từ truyền thụ một chiều sang phát triển năng lực người học. Đồng thời, mỗi thầy cô cũng cần chủ động tự học hỏi, trau dồi kỹ năng, sẵn sàng tiếp cận những cái mới – từ phương pháp giảng dạy tích cực đến công nghệ và **trí tuệ nhân tạo (AI)**.

Khi người thầy tận tâm và chuyên nghiệp, họ sẽ truyền cảm hứng về học thật, thi thật cho học trò. Nói tóm lại, điểm khởi đầu quan trọng nhất chính là xây dựng một **môi trường dạy – học trung thực**, coi trọng **chất lượng thực**. Đây là nền tảng vững chắc để mọi giải pháp phát huy hiệu quả, tạo ra những chuyển động tích cực có thể thấy ngay trong từng lớp học, từng trường học.

## **Chương Trình Mục Tiêu Quốc Gia 2026-2032: Ưu Tiên Đầu Tư Nào Để Tạo Hiệu Quả Sớm?**

Để cụ thể hóa Nghị quyết 71, Chính phủ vừa trình Thường vụ Quốc hội Chương trình Mục tiêu quốc gia về giáo dục giai đoạn 2026-2032. Chương trình này tập trung vào giải quyết các nút thắt lớn như **thiếu giáo viên**, phòng học tạm, hay sự bất bình đẳng về điều kiện học tập. Với quy mô vốn đầu tư rất lớn, thưa Bộ trưởng, mũi đầu tư nào sẽ được ưu tiên để tạo hiệu quả sớm nhất?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Chương trình Mục tiêu quốc gia 2026-2032 thực sự là một bước đột phá, huy động nguồn lực khổng lồ nhằm xử lý căn cơ các điểm nghẽn của ngành. Trong giai đoạn đầu, ưu tiên cao nhất là tập trung nguồn lực cho những nơi khó khăn nhất, những khu vực còn thiếu thốn cả thầy và trò.

Trước mắt, chúng tôi sẽ dồn vốn để xóa bỏ **phòng học tạm**, phòng học mượn ở vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn. Hơn **6.400 phòng học mượn** hiện nay là một con số rất đáng trăn trở, và chúng tôi quyết tâm sớm chấm dứt tình trạng này. Khi trường lớp được kiên cố, học sinh có môi trường học tập ổn định, thầy cô cũng sẽ yên tâm bám trường. Ở những vùng biên cương, mỗi mái trường được dựng lên, mỗi con chữ được gieo xuống cũng là một cách chúng ta giữ nước từ gốc.

Bài toán **thiếu giáo viên** cũng sẽ được ưu tiên giải quyết bằng nhiều giải pháp đồng bộ. Chính phủ đã phê duyệt gần **66.000 biên chế mới** cho ngành giáo dục trong giai đoạn 2022-2026, và chúng tôi yêu cầu các địa phương phải tuyển đủ, đặc biệt là các môn học đang thiếu trầm trọng như ngoại ngữ, tin học, âm nhạc, mỹ thuật. Bộ cũng phối hợp chặt chẽ với các trường sư phạm để đào tạo theo nhu cầu thực tế, đảm bảo nguồn cung **giáo viên chất lượng**.

Tuy nhiên, tuyển được người rồi phải giữ được người, nên câu chuyện đãi ngộ và môi trường làm việc phải được chú trọng song hành. Tóm lại, trọng tâm đầu tư giai đoạn đầu là “vá những lỗ hổng lớn nhất”. Nơi nào thiếu phòng học phải có trường mới, nơi nào thiếu thầy phải có người đứng lớp. Khi làm được điều này, hiệu quả sẽ thấy rõ ngay: sĩ số lớp học sẽ hợp lý hơn, học sinh không còn phải học ca 3, và các em ở vùng khó khăn có điều kiện học tập gần bằng vùng xuôi.

## **Hoàn Thiện Thể Chế & Sách Giáo Khoa Chung: Thay Đổi Chiều Sâu Nào?**

Song song với nguồn lực, việc hoàn thiện thể chế là yêu cầu then chốt để **cải cách giáo dục** bền vững. Ngành đang sửa đổi Luật Giáo dục và chuẩn bị một bộ **sách giáo khoa dùng chung** do Nhà nước biên soạn. Thưa Bộ trưởng, ông kỳ vọng bộ luật sửa đổi và bộ sách chung này sẽ tạo ra thay đổi chiều sâu nào trong **chất lượng dạy và học**?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Đúng vậy, muốn đổi mới bền vững thì phải có hành lang pháp lý vững chắc và công cụ thể chế phù hợp. Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của **Luật Giáo dục** lần này nhằm thể chế hóa nhiều chủ trương quan trọng của Đảng về **giáo dục** trong giai đoạn mới. Chúng tôi kỳ vọng luật sửa đổi sẽ tác động sâu đến **chất lượng giáo dục** ở một số khía cạnh.

Trước hết, luật sẽ mở rộng phổ cập và bắt buộc giáo dục ở mức cao hơn: quy định **giáo dục THCS (cấp 2) là bắt buộc** và phổ cập **giáo dục mầm non cho trẻ 3-5 tuổi**. Điều này có nghĩa là Nhà nước cam kết mọi trẻ em Việt Nam đều được học hết cấp 2, được chăm lo **giáo dục** từ tuổi mẫu giáo – đây là nền tảng để nâng cao mặt bằng dân trí và **chất lượng nguồn nhân lực** về lâu dài.

Dự luật cũng đưa vào nội dung rất mới như **ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong giáo dục**. Chúng tôi muốn tạo tiền đề pháp lý để việc dạy – học trong thời đại số được thuận lợi, khuyến khích các trường áp dụng công nghệ hiện đại, phương pháp mới nhằm nâng cao hiệu quả dạy học. Về quản lý, luật lần này cũng dự kiến bỏ quy định Hội đồng trường bắt buộc ở các cơ sở **giáo dục** công lập nhằm tinh gọn bộ máy quản trị. Tất cả những điều chỉnh đó, tuy nghe có vẻ vĩ mô, nhưng đều hướng đến mục tiêu cuối cùng là giúp trường học vận hành thông thoáng hơn, tập trung vào nâng cao **chất lượng dạy và học**.

Về **sách giáo khoa**, luật sửa đổi quy định sẽ có một bộ sách dùng chung trên toàn quốc nhằm bảo đảm sự thống nhất trong dạy và học. Tất nhiên, ngay cả khi sử dụng một bộ sách chung, chúng tôi vẫn khuyến khích sự linh hoạt và sáng tạo trong phương pháp giảng dạy của giáo viên.

## **Chiến Lược Hạ Tầng Giáo Dục Đồng Bộ Trên Toàn Quốc: Từ Đô Thị Đến Miền Núi**

Không chỉ ở miền núi mà ngay cả các đô thị lớn vẫn đang đối mặt với tình trạng thiếu phòng học, quá tải. Thưa Bộ trưởng, ông định hình thế nào về chiến lược xây dựng **hạ tầng giáo dục đồng bộ** trên toàn quốc?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Bài toán **hạ tầng giáo dục** cần một lời giải hệ thống, toàn diện. Quan điểm của tôi là phải xây dựng một mạng lưới trường lớp đồng bộ trên toàn quốc, để trẻ em ở bất cứ đâu cũng được học trong điều kiện cơ bản đảm bảo.

Chúng tôi sẽ tham mưu xây dựng chuẩn quốc gia về trường lớp, ví dụ như tỷ lệ phòng học theo dân số nhằm tránh tình trạng đô thị hóa nhanh nhưng không có thêm trường. Với các đô thị lớn, trọng tâm là tăng trường lớp theo kịp dân số và dành quỹ đất thích đáng cho **giáo dục** trong quy hoạch. Việc Hà Nội năm nay xây mới **43 trường học** là một bước giảm áp lực đáng kể.

Với vùng nông thôn và miền núi, ưu tiên là kiên cố hóa và hiện đại hóa trường lớp, không chỉ phòng học mà còn cả phòng chuyên môn, thư viện, nhà vệ sinh, khu thể chất. Chương trình mục tiêu quốc gia sẽ ưu tiên vốn cho các địa bàn khó khăn để thu hẹp khoảng cách vùng miền.

Bên cạnh đó, **hạ tầng cho nhà giáo** – như nhà công vụ – cũng rất quan trọng để thầy cô yên tâm “cắm bản”. Đồng thời, toàn ngành đẩy mạnh **hạ tầng công nghệ thông tin**, phấn đấu đến năm 2030 mọi trường đều có Internet tốc độ cao và thiết bị học tập số.

Một hệ thống **hạ tầng giáo dục** đồng bộ, hiện đại và công bằng là điều kiện tiên quyết để nâng cao **chất lượng giáo dục** và đảm bảo không học sinh nào bị bỏ lại phía sau.

## **Đãi Ngộ Nhà Giáo: “Xứng Đáng Được Hưởng Chế Độ Tốt Hơn Chứ Không Đi Xin Trợ Cấp”**

Trong bối cảnh cải cách tiền lương và sửa đổi Luật Giáo dục, Bộ trưởng đã nhiều lần nhấn mạnh quan điểm “giáo viên xứng đáng được hưởng chế độ tốt hơn chứ không đi xin trợ cấp”. Ông có thể chia sẻ thêm về điều này?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Tôi luôn tâm niệm người thầy phải được đãi ngộ đúng với công sức và sứ mệnh cao quý của mình, chứ không phải nhận các chế độ như một sự ban ơn hay trợ cấp. Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị cũng đã khẳng định rõ cần có chính sách ưu đãi đặc thù, vượt trội cho đội ngũ **nhà giáo**. Trong **cải cách tiền lương** sắp tới, điều quan trọng nhất là thực hiện đúng chủ trương “lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bảng lương hành chính sự nghiệp”.

Hiện Bộ GD&ĐT đã trình Chính phủ dự thảo nghị định về tiền lương mới. Theo đó, toàn bộ giáo viên sẽ được hưởng thêm hệ số lương đặc thù: **giáo viên mầm non dự kiến tăng 25% lương hiện tại, giáo viên phổ thông và giảng viên tăng 15%**. Đây không phải là sự ưu ái vô cớ mà là sự đãi ngộ xứng đáng cho những hy sinh thầm lặng của thầy cô. Các khoản phụ cấp hiện hành vẫn được giữ nguyên, giúp thu nhập **giáo viên** tăng thực chất và đời sống được cải thiện rõ rệt.

Tuy nhiên, đãi ngộ người thầy không chỉ nằm ở lương và phụ cấp. Chúng tôi triển khai đồng bộ nhiều chính sách để tạo sự yên tâm và động lực cho đội ngũ. Lần đầu tiên, ngành có **Luật Nhà giáo** – đạo luật quy định đầy đủ vị trí pháp lý, quyền, nghĩa vụ và các **chính sách bảo vệ danh dự, địa vị xã hội của thầy cô**. Bộ đã hoàn thiện các nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành luật, bảo đảm từ ngày **1/1/2026** chính sách sẽ đi vào cuộc sống.

Chúng tôi cũng đổi mới quy trình tuyển dụng, chú trọng kiểm tra năng lực sư phạm thực tế để chọn đúng người có tâm, có tài. Bên cạnh đó là các chính sách hỗ trợ thiết thực như bồi dưỡng nâng cao trình độ, chăm sóc sức khỏe định kỳ, bố trí nhà công vụ hoặc hỗ trợ thuê nhà cho **giáo viên vùng khó**, cùng cơ chế thu hút người giỏi vào các lĩnh vực khó tuyển.

Tôi cho rằng tất cả nỗ lực này cộng với một môi trường làm việc dân chủ và tôn trọng chính là lời cam kết mạnh mẽ nhất với đội ngũ, để các thầy cô được an tâm làm nghề, được tiếp thêm động lực để cống hiến. Tôi mong mỗi **giáo viên** cảm nhận rõ sự trân trọng của xã hội và nghề dạy học sẽ lấy lại vị thế “cao quý” cả trong đãi ngộ lẫn trong đời sống tinh thần, không còn cảnh người thầy phải lo toan cơm áo hay tủi thân trên hành trình “trồng người”.

## **Học Sinh Việt Nam Trong 5-10 Năm Tới: Một Thế Hệ Mới Đầy Triển Vọng**

Khi các cấu phần từ thể chế, chương trình, sách giáo khoa, hạ tầng đồng bộ đến chính sách cho đội ngũ cùng được triển khai, thưa Bộ trưởng, ông hình dung sự thay đổi rõ nhất đối với **học sinh Việt Nam** trong 5-10 năm tới là gì?

**Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn:** Mục tiêu cuối cùng của mọi đổi mới chính là người học. Trong 5-10 năm tới, **học sinh Việt Nam** sẽ được hưởng một nền **giáo dục** khác hẳn về chất. Các em sẽ không còn học trong phòng tạm hay lớp 50-60 học sinh, vì chúng ta đang phấn đấu đủ trường, đủ lớp để học hai buổi một ngày. Trẻ em vùng cao sẽ có trường lớp kiên cố, có sách và thiết bị không thua gì **học sinh** thành phố. Ở đô thị, sĩ số lớp học sẽ hợp lý hơn, thầy cô có thời gian quan tâm từng em.

Chương trình phổ thông mới sẽ đi vào ổn định, giúp việc học nhẹ nhàng mà hiệu quả hơn. **Sách giáo khoa** do Nhà nước biên soạn, cấp miễn phí, sẽ giúp em nào cũng có học liệu chuẩn. **Học sinh** sẽ có nhiều kỹ năng hơn, được trải nghiệm nhiều hơn, ít học vẹt – học dồn như trước.

Ứng dụng công nghệ và **AI** sẽ làm thay đổi cách học, cá nhân hóa hơn, linh hoạt hơn; **học sinh** vùng sâu có thể học với giáo viên giỏi ở xa, **học sinh** thành phố có thể kết nối quốc tế.

Điều thay đổi rõ nhất sẽ là một thế hệ **học sinh** tự tin hơn, toàn diện hơn và hạnh phúc hơn. Triết lý lấy người học làm trung tâm sẽ thấm nhuần vào mọi nhà trường. Khi thầy cô được tiếp thêm động lực, họ sẽ truyền cảm hứng để mỗi ngày đến trường thực sự là một ngày vui.

Tôi tin rằng những gì chúng ta đang làm hôm nay, từ thể chế, chương trình đến hạ tầng và đội ngũ, sẽ tạo nền tảng cho một thế hệ công dân mới có trí tuệ, nhân ái, bản lĩnh và sẵn sàng vươn ra thế giới.