Rào cản với tham vọng mua 200 tiêm kích Rafale, Gripen của Ukraine

**Ukraine Và Giấc Mơ Tiêm Kích: Rafale, Gripen Và Bài Toán Tài Chính Khổng Lồ**

Mới đây, không quân Ukraine đã rục rịch hiện đại hóa với những động thái đầy tham vọng. Tổng thống Volodymyr Zelensky đã ký ý định thư (Letter of Intent) với Pháp vào ngày 17/11 về việc mua 100 tiêm kích Rafale, đánh dấu một bước tiến lịch sử. Trước đó, một thỏa thuận tương tự cũng được ký kết với Thụy Điển, mở ra cánh cửa cho khả năng sở hữu 100-150 chiến đấu cơ Gripen. Tuy nhiên, giữa lúc niềm phấn khởi dâng cao, chuyên gia quân sự Thomas Newdick đã nhanh chóng lên tiếng cảnh báo. Ông thừa nhận Rafale và Gripen sẽ là những tiêm kích tiên tiến nhất mà Ukraine có thể sở hữu, nhưng đặt ra một câu hỏi lớn: liệu Kiev có đủ khả năng tài chính để biến giấc mơ sở hữu hàng trăm máy bay chiến đấu hiện đại thành hiện thực, đặc biệt là khi phải mua cùng lúc hai dòng tiêm kích đắt đỏ này?

**Thách Thức Tài Chính Với “Mãnh Hổ” Rafale Của Pháp**

Theo Văn phòng Tổng thống Pháp, thỏa thuận này chỉ là bước khởi đầu, tạo tiền đề cho các hợp đồng mua bán tiêm kích Rafale cùng vũ khí đi kèm trong vòng 10 năm tới. Tuy nhiên, chuyên gia Newdick hoài nghi rằng đây có thể chỉ là một động thái chiến lược của Ukraine nhằm “làm vừa lòng” các quốc gia ủng hộ bằng cách bày tỏ sự quan tâm lớn, mà không thực sự ràng buộc về mặt pháp lý.

Vấn đề cốt lõi nhất vẫn là tiền. Dòng tiêm kích Rafale nổi tiếng với giá xuất xưởng và chi phí vận hành “trên trời”. Điển hình, vào năm 2021, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) đã chi tới 16 tỷ USD để sở hữu 80 chiếc Rafale, chưa kể vũ khí. Ngoài ra, để vận hành đội bay này, Ukraine còn phải đối mặt với hàng loạt chi phí khổng lồ khác như đào tạo phi công, kỹ thuật viên và nâng cấp toàn bộ hạ tầng sân bay.

Pháp đã đề xuất tài trợ một phần hợp đồng thông qua các chương trình của Liên minh châu Âu (EU) và sử dụng tài sản Nga bị đóng băng. Thế nhưng, nội bộ EU vẫn chưa đạt được đồng thuận về cách thức sử dụng khối tài sản này. Hơn nữa, tình hình chính trị và ngân sách bất ổn ngay tại Pháp cũng là một rào cản không nhỏ đối với việc Paris hỗ trợ Kiev hiện thực hóa tham vọng Rafale.

**Gripen Của Thụy Điển: Một Giấc Mơ Đắt Đỏ Khác**

Không nằm ngoài quỹ đạo thách thức, kế hoạch mua 100-150 tiêm kích Gripen E của Thụy Điển cũng đối mặt với những câu hỏi tài chính tương tự. Minh chứng cho mức giá không hề rẻ, tập đoàn Saab gần đây đã bán 4 chiếc Gripen cho Thái Lan với giá khoảng 563 triệu USD, tương đương hơn 140 triệu USD mỗi chiếc.

Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pal Johnson cho biết Stockholm đang tích cực tìm kiếm nguồn ngân sách cho thương vụ này, với các phương án tiềm năng bao gồm: Ukraine tự thanh toán sau khi chiến sự kết thúc, tín dụng xuất khẩu, sử dụng tài sản Nga bị đóng băng, và viện trợ từ khuôn khổ hợp tác của Thụy Điển. Thụy Điển cũng đã trình bày thỏa thuận này với một “Liên minh Thiện chí” và hy vọng nhận được sự hỗ trợ tài chính từ các thành viên. Tuy nhiên, tính đến thời điểm hiện tại, chưa có quốc gia nào chính thức xác nhận việc hỗ trợ.

Mặc dù Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson đánh giá thỏa thuận này là “rất thực tế,” ông cũng thẳng thắn thừa nhận còn “rất nhiều việc phải làm” và dự kiến phải mất tới 3 năm để chiếc Gripen E đầu tiên có thể được bàn giao cho Ukraine.

**Không Chỉ Tiền Bạc: Tốc Độ Sản Xuất Và “Đối Thủ” F-16**

Bên cạnh gánh nặng tài chính, tốc độ sản xuất tiêm kích cũng là một rào cản đáng kể. Trong khi Saab có thể phần nào tận dụng dây chuyền sản xuất ở Brazil để đẩy nhanh tiến độ, thì Dassault – nhà sản xuất Rafale – đang phải vật lộn với hàng loạt đơn đặt hàng đã ký kết từ trước, khiến việc ưu tiên cho Ukraine trở nên khó khăn hơn.

Thêm vào đó, chuyên gia Newdick còn chỉ ra một yếu tố cạnh tranh khác: tiêm kích F-16. Hiện tại, các phi công Ukraine đang tích cực tích lũy kinh nghiệm chiến đấu với các mẫu F-16 đã qua sử dụng do phương Tây viện trợ. Điều này có thể khiến Kiev phải cân nhắc kỹ lưỡng về việc đầu tư vào các dòng tiêm kích mới hoàn toàn, khi đã có sẵn một nền tảng huấn luyện và vận hành F-16.

Tổng kết lại, chuyên gia Thomas Newdick nhận định rằng kế hoạch đầy tham vọng nhằm sở hữu tiêm kích Rafale và Gripen của Ukraine chắc chắn là một động thái gây chú ý trên trường quốc tế. Tuy nhiên, việc hiện thực hóa giấc mơ xây dựng một lực lượng không quân hiện đại với ít nhất 200 tiêm kích tiên tiến vẫn sẽ là một “bài toán cực khó” mà Kiev cần phải giải quyết trong những năm tới.